Współczesny dostęp do pornografii jest zatrważająco prosty. Kupując dziecku telefon, komputer czy tablet, wielu rodziców nie zdaje sobie nawet sprawy, że oddaje też młodemu człowiekowi narzędzie, za którego pośrednictwem stanie się on użytkownikiem zakazanych treści.
„Pornografia to utwory literackie, sztuki teatralne, filmy, pisma, obrazy i rysunki o treści nieprzyzwoitej, obliczone na wywołanie podniecenia erotycznego” [footnote]J. Witczak, Kto jest odbiorcą pornografii?, Problemy Rodziny, nr 3, 1989, s. 13–19.[/footnote]. W psychologii „pornografia to jakikolwiek materiał, który został zaprojektowany w celu wzbudzenia podniecenia seksualnego konsumenta” [footnote]Def. za Brown, Bryant s. 43, [w:] A. Krawulska-Ptaszyńska, Społeczne skutki upowszechnienia pornografii, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Rok LIX, zeszyt 1, 1997, s. 145.[/footnote]. W brutalnej pornografii, zwanej agresywną, dochodzi do użycia siły fizycznej lub przymusu w celu nakłonienia jednej ze stron (zwykle kobiety) do odbycia stosunku seksualnego. Uważa się, że materiały te gloryfikują gwałt i przemoc seksualną. W wielu produkcjach ukazuje się kobiety jako anonimowe, dorosłe zabawki, które są pozbawione tożsamości i wykorzystywane do zniszczenia i rzucenia w kąt [footnote]Tamże, s. 146–147.[/footnote].
W Polsce pornografia jest powszechna, nie ma żadnych ograniczeń wiekowych i finansowych. Wchodząc na stronę z zakazanymi treściami, młody człowiek ma do wyboru dwie ikony:
- pierwsza „Mam 18 lat”,
- druga „Nie mam 18 lat”.
Wchodzenie na takie strony nie jest w żaden inny sposób weryfikowane i klikając ikonę: „Mam 18 lat”, dziecko przenosi się w świat zakazanej pornografii.
Potrzeba stałej edukacji rodziców, pedagogów, a także osób, które decydują o tym, co znajduje się w sieci i jak z niej umiejętnie korzystać.
Dziecko nie ma zdolności krytycznego myślenia, dlatego w sposób szczególny jest narażone na szkodliwe działanie pornografii. Dziecięca ciekawość sprawia też, że często przypadkowo wchodzi na stronę zakazaną. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę opublikowała wyniki swoich badań, w których 55% młodzieży w wieku od 11 do 18 lat przyznało, że na pornografię trafiło przypadkowo. Dzieci sięgają często po pornografię pod wpływem presji grupy rówieśniczej. Problem ten może wystąpić w każdym domu, bez względu na to, ile uwagi i uczuć rodzice poświęcają swoim dzieciom. Z pewnością o wiele bardziej narażone jest na pornografię dziecko, którego jedynym towarzyszem jest telefon czy komputer. Nuda, poczucie odrzucenia, deficyt uczuć oraz brak towarzyszenia dziecku to bardzo często tło do poszukiwania i zaspokajania przez nie potrzeb emocjonalnych w pornografii
[footnote]Co dzieje się w psychice dziecka, które ogląda pornografię,
https://opornografii.pl/article/co-dzieje-sie-w-psychice-dziecka-ktore-oglada-pornografie, dostęp online 10.05.2023.[/footnote]
.
Izabela Karska ze Stowarzyszenia Twoja Sprawa podkreśla, że: „Młody człowiek uczy się świata, obserwując dorosłych i ich zachowania. Patrząc na to, co dzieje się w filmie pornograficznym, będzie przyjmował wzorzec zachowań, który jest tam promowany. Bez świadomości, że tak faktycznie nie wygląda życie intymne człowieka, może przyjąć to za pewnik”
[footnote]Kontakt z pornografią wywołuje emocje, których dzieci nie rozumieją,
www.opornografii.pl/article/kontakt-z-pornografia-wywoluje-emocje-ktorych-dzieci-nie-rozumieja, dostęp online 10.05.2023.[/footnote]
.
Doświadczenia kliniczne wskazują, że pornografia może stać się szczególnie niebezpiecznym dla człowieka uzależnieniem behawioralnym. Mózg człowieka zalewany jest nienaturalnie wysokim poziomem dopaminy lub dopamina produkowana jest nienaturalnie często, co doprowadza do uzależnienia między innymi podczas uprawiania hazardu czy oglądania pornografii. Niestety, im częściej mózg zalewany jest nienaturalnie wysokimi poziomami dopaminy, wówczas zaczyna się bronić i redukuje liczbę receptorów dopaminy. W konsekwencji doprowadza to do tego, że zachowanie, które przynosiło przyjemność, przestaje mieć taki rezultat
[footnote]B. Białecka, Mechanizm dopaminy,
https://zatroskani.pl/blog/cyberzagrozenia-1/mechanizm-dopaminowy-12, dostęp online 11.05.2023.[/footnote]
.
Dzisiejsza pornografia dystrybuowana przez Internet jest:
- dostępna w każdym momencie,
- bardzo stymulująca,
- hiperrealistyczna,
- odległa od rzeczywistych doświadczeń seksualnych [footnote]B. Stelmach, Psychiczno-moralne i społeczne skutki pornografii, Teologia i Moralność, Vol. 15 (2020), numer 1 (27), s. 122.[/footnote].
Pornografia to zjawisko o zasięgu światowym.
- „Tylko z jednego najpopularniejszego serwisu dystrybuującego pornografię internetową w 2017 roku korzystało dziennie 81 milionów osób.
- Roczna liczba odwiedzin to 28,5 miliarda.
- Suma czasu wszystkich dostępnych filmów pornograficznych to łącznie 68 lat.
- Ilość przesłanych danych podczas ich oglądania to 3732 petabajty” [footnote]Tamże, s. 125.[/footnote].
Filmy pornograficzne kreują wizerunek seksu i seksualności w sposób kompletnie niemający nic wspólnego z rzeczywistością. Pornograficzne sceny są oderwane od miłości, czułości oraz troski o drugiego człowieka. Prezentowane jest natomiast zaspokajanie własnych potrzeb oraz uprzedmiotowienie drugiej osoby.
Wśród nastolatków zaobserwowano niedawno zjawisko sekstingu, czyli wytwarzania materiałów pornograficznych i przesyłanie ich drugiej osobie, by jej na przykład zaimponować. Wpływ na to ma między innymi otaczający młodego człowieka świat, w którym pokazuje się, że dzięki odpowiedniej prezentacji i efektownemu wyglądowi można zarobić pieniądze, zdobyć popularność, uznanie, budować poczucie własnej wartości
[footnote]Dzieci są same w seksualizującym je świecie,
www.opornografii.pl/article/dzieci-sa-same-w-seksualizujacym-je-swiecie, dostęp online 10.05.2023.[/footnote]
.
O tym, że pornografia jest szkodliwa, mówią liczne badania naukowe. Wyniki badań prowadzonych przez Bloomberg School of Public Health wykazały, że młodzi ludzie oglądający pornografię sześć razy częściej przyznają się do agresji w intymnych sytuacjach. Przebadana grupa 967 osób wykazała, że chłopcy mający styczność z pornografią we wczesnym okresie dojrzewania częściej dopuszczają się molestowania seksualnego w okresie dorastania. Badania na grupie 325 chłopców w wieku 14 lat wykazały spadek wydajności dzieci w szkole pod wpływem konsumpcji pornografii
[footnote]R. Dorosiński, Skutecznie chrońmy dzieci przed pornografią,
www.ordoiuris.pl/rodzina-i-malzenstwo/rafal-dorosinski-skutecznie-chronmy-dzieci-przed-pornografia, dostęp online 10.05.2023.[/footnote]
.
W przepisach prawa pornografia jest zakazana. W kodeksie karnym czytamy:
- art. 200 paragraf 3: „Kto małoletniemu poniżej 15 lat prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”;
- art. 200 paragraf 5: „Karze określonej w paragrafie 3 podlega, kto prowadzi reklamę lub promocję działalności polegającej na rozpowszechnianiu treści pornograficznych w sposób umożliwiający zapoznanie się z nimi małoletniemu poniżej 15 lat;
- art. 202 paragraf 1: „Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może
to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.
Mimo wykładnika prawnego tak naprawdę w Polsce jesteśmy bezsilni wobec narastającego rozpowszechniania się treści pornograficznych i łatwości dostępu do nich. Kontakt dziecka z pornografią niesie za sobą konsekwencje w sferze psychicznej, społecznej i seksualnej. W sferze psychicznej u dzieci dochodzi po kontakcie z treściami o charakterze pornograficznym do wzbudzenia poczucia u siebie negatywnych emocji. Badania Izdebskiego wykazały, że 33% dzieci czuło zniechęcenie, przygnębienie, a także obrzydzenie. Natomiast 30% badanych podczas oglądania pornografii czuło podniecenie, podekscytowanie i zainteresowanie. 37% badanych osób uznało, że obejrzane treści nie robiły na nich żadnego wrażenia. Dzieci po nieumyślnym kontakcie z pornografią czują często niepokój. Związany jest on najczęściej z poczuciem winy i z obawy przed reakcją rodziców na tę sytuację. Badacze wykazali także, że pornografia może być źródłem kompleksów dotyczących wyglądu. Dziewczyny porównują się do aktorek porno, a chłopcy obawiają się, że nie będą tak sprawni seksualnie jak aktorzy w filmach pornograficznych [footnote]K. Pilarczyk, Analiza zjawiska kontaktu dzieci i młodzieży z pornografią w świetle teorii oraz dotychczasowych wyników badań, www.dzieckokrzywdzone.fdds.pl, dostęp online 10.05.2023, s.71–72.[/footnote].
W strefie społecznej pornografia może kształtować mylne przekonanie na temat relacji. Przedstawiona w filmach porno brutalność, władczość mężczyzny nad kobietą, a także uległość kobiet spełniających wszystkie zachcianki i potrzeby mężczyzny może budować niezdrowe relacje partnerskie [footnote]Tamże, s. 73.[/footnote].
Oglądanie materiałów pornograficznych wpływa także na sferę seksualną. Zaobserwowane w filmach sceny niedoświadczony młody człowiek próbuje przenosić do własnego życia intymnego. Nierealistyczne oczekiwania wobec życia seksualnego mają negatywne skutki. Młodzi ludzie oglądający filmy porno mają fałszywy obraz stosunku płciowego. Odgrywając sceny widziane w filmach, młodzi ludzie często nie mają żadnej przyjemności z tego, a wręcz w badaniach deklarują odczuwanie bólu. Niestety obrazy z filmów pornograficznych bardzo szybko zostają zapamiętane. Osoby oglądające filmy porno naśladują często dźwięki czy gesty prezentowane w produkcjach pornograficznych [footnote]Tamże, s. 74.[/footnote]. Zaobserwowane na ekranie zachowania w realnym świecie w bliskim kontakcie z drugim człowiekiem sprawiają, że niedoświadczony odbiorca jedynie wciela się w rolę, a nie daje się ponieść własnym odczuciom, nie wsłuchuje się w swoje ciało. Myśli obrazami i dźwiękami, które zapamiętał z filmu, i uznaje je za wzór do naśladowania.
Materiały o charakterze pornograficznym mają wpływ i znaczenie na przebieg rozwoju psychoseksualnego u dzieci i młodzieży. Korzystanie z treści pornograficznych jest szczególnie niebezpieczne dla młodych ludzi, ponieważ ich wiedza na temat życia intymnego człowieka jest wówczas skąpa i nieadekwatna.
Co zatem możemy zrobić my, dorośli, by chronić dzieci i młodzież przed szkodliwością pornografii? Po pierwsze – rozmawiać. Rozmowa jest podstawowym narzędziem służącym do ochrony. Po drugie – warto także wprowadzić w swoim domu zasady korzystania z Internetu. Na urządzeniach elektronicznych dzieci należy założyć narzędzia ochrony rodzicielskiej. Do wyboru jest wiele aplikacji z tak zwaną blokadą zakazanych treści. Wiele skutecznych porad znajduje się na ogólnopolskiej stronie www.opornografii.pl. 43% chłopców w wieku 14–16 lat do treści pornograficznych dociera przez telefon, dlatego wykorzystanie ustawień kontroli rodzicielskiej jest w tym względzie jak najbardziej potrzebne.
Oprócz aplikacji kontroli rodzicielskiej w telefonie komórkowym czy laptopie naszego dziecka warto blokować wyskakujące okienka w przeglądarce internetowej, by utrudnić dostęp do pornografii przez przypadkowe kliknięcie nieodpowiednich reklam w wyskakujących oknach.
Z pewnością korzystanie z bezpiecznych wyszukiwarek, które zawierają w sobie filtry blokujące pornografię, okaże się równie dobrym rozwiązaniem. Warto także rozważyć założenie specjalnych aplikacji służących kontrolowaniu odwiedzanych stron internetowych i uruchamianych programów
[footnote]Jak chronić dzieci przed pornografią,
www.opoka.org.pl/News/Polska/2020/jak-chronic-dzieci-przed-pornografia_27035, dostęp online 10.05.2023.[/footnote]
.
Pornografia jest oderwana od realnego świata. Bądźmy czujni, dbajmy o sferę psychiczną, społeczną i seksualną młodego człowieka, by w przyszłości nie miał zniekształconego wyobrażenia o tym, czym jest prawdziwy seks i relacje międzyludzkie.
- „Pornografia redukuje zdolność do miłości.
- Pornografia redukuje potrzebę budowania więzi, zastępując je potrzebami promiskuityzmu, czyli wyłącznie redukcji napięcia poprzez seks.
- Pornografia powoduje narastanie potrzeb seksualnych z użyciem przemocy seksualnej.
- Pornografia czyni uzależnionego człowiekiem samotnym pośród tłumu.
- Pornografia redukuje potrzebę zakładania rodziny.
- Pornografia sprzyja postawom z presją na zmiany norm kultury na pasujące do uzależnienia (prawo, obyczajność, moralność, religia).
- Zwielokrotnia liczbę osób dotkniętych dewiacjami seksualnymi” [footnote]B. Stelmach, Psychiczno-moralne i społeczne skutki pornografii, Teologia i Moralność, Vol. 15 (2020), numer 1 (27), s. 129.[/footnote].
Dajmy szansę naszym dzieciom na budowanie prawidłowych relacji z partnerem. Pornografia uzależnia, pornografia zmienia myślenie na temat tak ważnej dziedziny naszego życia, jaką jest życie intymne. Systematyczna edukacja seksualna prowadzona już w domu przez rodziców pozwoli młodemu człowiekowi krytycznie podchodzić do takich treści. Temat seksu nie może być tabu w świecie, w którym dostęp do treści pornograficznych jest tak prosty i banalny. Każde dziecko charakteryzuje się naturalną potrzebą poznawania świata, więc prędzej czy później natknie się na treści pornograficzne. Dlatego bądźmy czujni, rozmawiajmy, strzeżmy nasze dzieci, by ustrzec je przed negatywnymi konsekwencjami pornografii.
