Świadectwo ukończenia szkoły podstawowej – informacje praktyczne, co powinno się w nim znaleźć

Koniec roku szkolnego jest dla każdego ucznia podsumowaniem jego nauki w danym roku szkolnym. Wówczas też wręczane są świadectwa szkolne, czyli oficjalne dokumenty poświadczające ukończenie określonego stopnia nauczania bądź ukończenia danej klasy. Świadectwo zawiera spis przedmiotów objętych nauką i osiągnięte z nich oceny na koniec roku szkolnego. Wyróżniamy świadectwa promocyjne, dzięki którym uczeń dostaje promocję do klasy wyższej, oraz świadectwa ukończenia szkoły, które wręczane są absolwentom 1. Na świadectwie znajdują się następujące informacje: imię (imiona), nazwisko, klasa, data urodzenia ucznia, data wystawienia świadectwa (przyjęło się za datę wystawienia świadectwa wpisywać datę zakończenia rocznych zajęć dydaktycznowychowawczych, a  w przypadku świadectwa lub dyplomu wydawanego na podstawie egzaminu – datę wydania świadectwa lub dyplomu). W dokumencie tym mamy także spis przedmiotów nauczania oraz wystawione z nich oceny, a  także ocenę z zachowania. Wpisana jest także nazwa szkoły w pełnym brzmieniu. Wszelkie niewypełnione wiersze muszą zostać zakreskowane poziomą kreską. Jeżeli uczeń jest w trakcie roku szkolnego zwolniony z nauki z danego przedmiotu, wówczas wpisywany jest wyraz „zwolniony”. Świadectwa opatrzone są specjalnymi pieczęciami urzędowymi (okrągła pieczęć szkoły).

Dokument zostaje podpisany przez dyrektora szkoły oraz wychowawcę klasy, a  w uzasadnionych przypadkach dyrektor może wskazać nauczyciela, który wypełni świadectwo i się na nim podpisze. Uczniowie otrzymujący świadectwo ukończenia szkoły dostają dokument podsumowujący ich osiągnięcia ze wszystkich lat nauki w szkole. Przykładowo, jeżeli dany przedmiot uczeń miał tylko i wyłącznie w piątej klasie, to na świadectwie ukończenia szkoły wpisuje się także ten przedmiot zakończony i niekontynuowany w innych latach. Jeżeli przedmiot był w klasie czwartej, piątej i szóstej, to na świadectwie ukończenia szkoły wpisuje się ten przedmiot wraz z oceną uzyskaną w ostatnim roku nauki.

Oprócz ocen z poszczególnych przedmiotów na świadectwie odnotowuje się szczególne osiągnięcia ucznia. W tej części dokumentu jest niezwykle ważne, by zapisać uzyskane przez ucznia wysokie miejsca – nagradzane lub honorowane zwycięskim tytułem – w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowanych przez kuratora oświaty albo organizowanych co najmniej na szczeblu powiatowym przez inne podmioty działające na terenie szkół, osiągnięcia w aktywności na rzecz innych ludzi, zwłaszcza w formie wolontariatu na terenie szkoły.

Każda szkoła ma swój statut. Jest to najważniejszy dokument, który reguluje wewnętrzne życie szkoły oraz zawiera informacje dotyczące wszystkich dziedzin działalności danej placówki. Statut to podstawowy dokument, który musi znajdować się w każdej szkole, a  obowiązkiem dyrektora jest dbanie o to, by dokument ten był powszechnie dostępny zarówno dla uczniów, jak i rodziców i pracowników szkoły 2.
Zgodnie z art. 98 ust. 21 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. Z 2018 r., poz. 996 z późn. zm.), statut szkoły ma określać sposób organizacji i realizacji działań w zakresie wolontariatu. Istotne jest to, by uczniowie, jak i rodzice zaznajomili się dokładnie ze statutem szkoły obowiązującym w ich placówce, ponieważ to właśnie w nim znajdują się informacje, jakie kryteria trzeba spełniać, by uzyskać dodatkowy wpis na świadectwie, na przykład potwierdzający aktywność ucznia na rzecz innych ludzi.

Informację o tym, jaką aktywność w danej szkole można zaliczyć do wolontariatu, powinny zawierać odpowiednie dokumenty szkolne. Jeżeli w szkole działa koło wolontariackie, wówczas zapisując dziecko (ucznia) do niego, warto zapytać o możliwość uzyskania dodatkowego wpisu na świadectwie. Wolontariuszem jest osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Niestety, nie wszystkie działania uczniów można zaliczyć do działalności wolontariackiej. Wolontariuszami nie są uczniowie, którzy na przykład z własnej inicjatywy pomagają potrzebującym w swojej okolicy (osobom starszym czy też niepełnosprawnym), pomagają własnym dziadkom; wolontariuszem nie jest też uczeń, który udziela w szkole pomocy koleżeńskiej uczniom mającym problemy w nauce 3.

Uczeń chcący działać na zasadzie wolontariatu może: pomagać w codziennej pracy organizacji pozarządowych (odbierać telefony, przyjmować korespondencję), zajmować się osobami starszymi i chorymi w ośrodkach pomocy społecznej, pomagać w pracach domowych, robić zakupy osobom chorym, starszym, niepełnosprawnym, pomagać w świetlicach środowiskowych (odrabiać lekcje z dziećmi, uczyć ich obsługi komputera, organizować im zabawy), pomagać przy organizacji imprez i zabaw dla dzieci niepełnosprawnych, czytać książki osobom niewidomym, pomagać im w załatwianiu różnych spraw poza domem, pomagać w zbieraniu funduszy na różne cele, pomagać w schroniskach dla zwierząt, chronić środowisko naturalne, np. pracując przy zalesianiu 4.

Na świadectwach promocyjnych odnotowuje się udział w konkursach i turniejach wiedzy organizowanych przez kuratora oświaty – co najmniej na szczeblu wojewódzkim, oraz osiągnięcia artystyczne i sportowe uczniów – co najmniej na szczeblu gminnym. Wpisów dokonuje się na podstawie przedstawionych przez ucznia dyplomów i zaświadczeń. Ponieważ na świadectwach jest ograniczona ilość miejsca w rubryce dotyczącej szczególnych osiągnięć, wpisy na świadectwie powinny być dokonywane według wagi konkursu, zawodów, turnieju lub olimpiady oraz zajętego przez ucznia miejsca. Jako pierwsze w kolejności do zapisu na świadectwach powinno się umieszczać informacje dotyczące wysokich miejsc, nagradzane lub honorowane zwycięskim tytułem. W świadectwie ukończenia szkoły wychowawca musi także umieścić informacje o szczególnych osiągnięciach ucznia, biorąc pod uwagę cały okres nauki w szkole 5.

Na świadectwach w rubryce „inne zajęcia” wychowawca odnotowuje takie zajęcia jak wychowanie do życia w rodzinie, a  także wszystkie zajęcia, dla których nie ustalono podstawy programowej, lecz program nauczania tych zajęć został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania, a w przypadku klas, w których realizowana jest dotychczasowa podstawa programowa kształcenia ogólnego – także dodatkowe zajęcia edukacyjne z języka obcego, języka mniejszości narodowej, etnicznej lub języka regionalnego, nieujęte w ramowym planie nauczania dla danego etapu edukacyjnego, jeżeli wymiar godzin umożliwia realizację podstawy programowej ustalonej dla tych zajęć 6.

Szczegółowe wytyczne dotyczące świadectw szkolnych znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 kwietnia 2018 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 939).